In mijn blogs heb ik het regelmatig over ‘triggers’, toch is dit niet iets wat specifiek bij Ptss hoort. Triggers vormen je doen en laten, je gevoelens, je denken. Tot je hier bewust van wordt.
Even terug naar mijn blog over hyperalert zijn. Drie en half miljoen zintuiglijke prikkels per seconde, hiervan kunnen er 5 tot 7 per seconde verwerkt worden. Wat maakt nu de selectie van welke prikkels er voorrang krijgen? Wat maakt dat je de ene Facebook post liked en de ander niet ziet? Wat maakt dat je van een opmerking boos wordt of juist niet? Waarom word je emotioneel bij een bepaalde film? Waarom besloot je deze blog te lezen?
TRIGGERS!! De recall (het terughalen van informatie) is meer gestructureerd dan je zou verwachten. Stel je voor dat je een stukje informatie uit je hersenen wilt halen en je zou door alle herinneringen van (in mijn geval) de afgelopen 40 jaar heen moeten werken. Niet mogelijk.
Onze hersenen blijven leren en proberen alles wat negatief is te voorkomen en positief is te herhalen, dat maakt namelijk evolutie. Je hersenen gebruiken hiervoor hun eigen manier van archiveren. Technische verhalen horen in mijn blogs niet thuis, dus ik geef een voorbeeld.
De geur van appeltaart triggered bij mij herinneringen, Oma bakte heerlijke appeltaart, welke met een grote show naar binnen gedragen werd. Het hele huis rook ernaar, iedereen jubelde mee hoe heerlijk deze was en natuurlijk werd de appeltaart gebakken vanwege speciale momenten. Met zijn allen dus, gezelligheid! Verbondenheid, grapjes over en weer, we deden spelletjes. Hmmm! Appeltaart van oma!
De geur van appeltaart, een trigger die langs de weg van een emotie naar de herinnering loopt. Stel je nu het volgende scenario voor.
De geur van appeltaart! Triggered bij mij herinneringen. Oma bakte heerlijke appeltaart, welke met een grote show naar binnen gedragen werd. Het hele huis rook ernaar, iedereen jubelde mee hoe heerlijk deze was en natuurlijk werd de appeltaart gebakken vanwege speciale momenten. Met zijn allen dus. Papa pakt de taart aan van oma, maar dan….. hij struikelt en laat hem vallen!!! Mama begint te schreeuwen dat papa altijd zo lomp is. Oma slaat huilend de handen voor haar ogen. Iedereen gaat opeens van alles doen, opruimen, oma troosten terwijl papa en mama schreeuwend tegenover elkaar staan. Wat moet ik doen? Ik ben machteloos! Ik hoor papa roepen dat hij er genoeg van heeft dat hij nooit goed genoeg is geweest voor deze familie. Hij trekt zijn jas aan en hij gaat weg. Stilletjes pak ik mijn pop op, ik troost haar, ze is gelukkig niet kapot gegaan. De lucht van appeltaart wil ik nooit meer ruiken!
De gevolgen van deze situatie en de mate van verwerking maken hoe veel emotie er op deze herinnering ligt. Is het uitgepraat tussen papa en de familie was het verder een leuke jeugd en is er nog vaak gezellig samen appeltaart gegeten, dan zal er geen of slechts een kleine trigger zijn. Maar stel je voor dat deze persoon haar vader hierna nooit meer terug gezien heeft of het werd misschien een vechtscheiding en het een trauma is geworden. Dan kunnen de hersenen steeds meer triggers gaan maken om dit een volgende keer te voorkomen. Bijvoorbeeld; appeltaart, appel, taart, bakken, keuken, rozijnen, samen komen, poppen, feestjes, rommel, voorkomen van schuldgevoelens (perfect moeten zijn), enzo nog vele meer. Kan je, je voorstellen wat deze persoon allemaal moet gaan ontwijken om niet getriggerd te worden? Hoe dat belemmert? Mijn theorie is dat er onder al deze triggers en hindernissen, 1 overtuiging ligt, in de persoon zelf. Het ego/ de ik betrekt namelijk alles op zichzelf. Mijn overtuiging is dat al deze triggers niet bedoeld zijn om de herinnering te ontlopen. Mijn theorie is dat er 1 of meer interne overtuigingen zijn die beschermd moeten worden.
In dit geval met de appeltaart kan het heel goed zijn dat het meisje de schuld naar zich toe trekt, het is haar schuld dat dit alles gebeurd is. Het was haar pop waar papa over struikelde of ze had iets moeten doen of…. Haar zelfwaarde en (zoals mijn zoon zei) haar bestaansrecht worden beschermd door de triggers. Maar dat is een zijsprong even terug naar de triggers.
Bewust schrijf ik vandaag niet te veel over de triggers van mijn zoon, hiermee zou ik te veel over hem, de daders en de mishandeling vrij geven. Wel wil ik schetsen hoe we ermee omgingen.
De eerste weken na het trauma, is er natuurlijk nog niet meteen behandeling en/of EMDR. De triggers waren er wel. Triggers opzoeken, waar ik zo over schrijf, is nu niet gewenst, het trauma is te hevig. Puur op gevoel en intuïtie zijn we toen triggers, gaan ‘ont-triggeren’.
Zoon kon niet meer liggen zonder een herbeleving te krijgen. Zoals je zult begrijpen is liggen wel een heel lastige trigger en niet te ontwijken. Deze moest eraf!! We begonnen met hem te motiveren bewust te gaan liggen, hij had de leiding (uit slachtofferrol). Hij telde tot hij niet meer kon liggen en ging dan weer zitten. Toen hij ongeveer 5 tellen kon liggen, namen we hem mee naar een verlaten strand, samen met de hond. De trigger van het liggen werd binnen een paar uur omgebogen naar een positieve trigger, samen over het zand rollen met de hond. Ook andere triggers gaven we een nieuwe route. Ik gebruik het voorbeeld van de appeltaart. Appel….in dit geval zouden we appels hebben gegeten, 5 leuke dingen benoemd hebben over appels, lieve mensen benoemd hebben die ook van appels hielden en in ons geheugen gezocht hebben naar goede herinneringen aan appels. Dit maakte het aantal triggers minder. Toen de gevolgen, steeds groter werden; van school gaan, vrienden kwijt, verhuizing, papa ziek kwamen er weer steeds meer triggers terug (en bij) en mochten we deze ook niet meer met hem ombuigen.
Op een dag zaten we in de auto (altijd een goede plek, geen oogcontact, niet weg kunnen lopen. enz) en sprak ik hier met hem over. Wij als gezin konden namelijk niet alle triggers voor hem weghalen. Dan hadden we nergens meer over kunnen praten, niets meer kunnen doen, oude vrienden moeten achterlaten en emoties niet meer mogen hebben. Ik nodigde hem uit voor een spelletje associëren. Alle associaties (triggers) opnoemen. De triggers die hij had, verbinden met meer en meer. Dit was voor hem, maar eigenlijk ook voor mij een eye-opener. We kwamen erachter dat alles, maar dan ook alles in ons leven en in ons zijn, verbonden kon worden met het trauma, de situatie eromheen of het leven ervoor. Uiteindelijk kwamen we erop uit dat we hem dan maar naakt, zonder spullen af moesten zetten bij een pleeggezin. Lachend betrapte hij me op een fout, “Maar mam, dan heb ik mijn lijf nog bij me en mijn gedachten”. Inderdaad triggers kan je niet ontlopen. Hiermee was zijn motivatie terug voor behandeling. Want, zoals je vaker ziet, probeerde hij deze ook al een tijdje te ontwijken. Een behandeling zit natuurlijk vol met triggers.
Wat hebben we hier veel van geleerd! Ook wij gingen onze triggers volgen. Dat wil je normaal niet omdat niemand de rotgevoelens fijn vindt. Honderden excuses, boosheid naar anderen, afweerreacties, vluchten. Ik ben echt niet de enige die dat heeft. Zeggen dat je iemand niet wilt zien om de pijn van verlating niet te voelen. Die opleiding die niets voor jou is, om niet te falen. Bewust gingen wij naar onze triggers toe.
Ik bleef triggers en emoties voelen en onderzoeken tot ik bij de onderste emotie in mijzelf kwam. Voorbeeld? Deze PTSS-tijd haalde bij ons allemaal de ‘zwakke plekken’ naar boven. Een van mijn plekken was dat ik vond dat ik alles in de gaten moest houden, niets mocht missen, fouten maken kon gevaarlijk zijn. Verre gaande consequenties hebben. Dat kende ik wel van mijzelf, maar wist niet hoe diep het ging. Steeds meer sloot ik mijzelf af van de buitenwereld, hyperfocussen op het hier en nu. Zoon Ptss, man depressief, jongste eigenlijk ook trauma en rouw door alles wat er gebeurd was. Ik mocht niet falen, niets vergeten, alles in de gaten houden! Alles moest doordraaien, scannen (lees blog hyperalert), niet slapen ook ’s nachts in de gaten houden wat er gebeurde. Op zich logisch de situatie was ook eng.
Op een dag voelde ik mijzelf ontploffen toen zoon mij aansprak op iets wat ik vergeten was. Ik besefte dat het mijn trigger was heb het afgehandeld en ben jankend de hond uitgaan laten. “Niemand helpt mij”, “Ik moet alles alleen doen”, “Ik ben een flut moeder”, enzovoort. Toen het wegtrok snel naar huis, wat heb ik gemist? Stel je voor dat er iets gebeurd is? Ik ben de triggers gaan volgen door mijn emoties heen naar de oorsprong, het verdriet toegelaten. Mijn moeder die overleden is toen ik er 5 minuten niet was en een situatie 8 jaar voor haar overlijden. Toen overleed ze bijna, ik was 16 en kreeg de schuld van iemand die dichtbij stond. Jaren weggedrukt, nu mocht het er zijn. Na het verdriet kon ik weer denken; mijzelf vergeven, maar ook die persoon. Ook die persoon reageerde vanuit paniek en angst. Ik leerde mijzelf; loslaten en vertrouwen (voor zover dat kon). Accepteren ook dat je soms machteloos bent. Routewijzers; via de trigger, naar de emotie, naar de oorsprong. Waarna je kunt helen, al dan niet met hulp. Door de trigger te volgen; dat ik alles alleen moest doen, de emotie van eenzaamheid te volgen, de oorsprong vinden, gevoel toe te laten en vervolgens te beslissen wat ik hiermee wilde doen. De manier waarop ik weer contact mocht krijgen met mensen die ik vreselijk miste.
Wat triggered jou als lezer in dit verhaal? Wat voel je? Het zijn jouw triggers, onderzoek ze eens! En wat ga je er dan mee doen?
Nu bijna een jaar verder zien we triggers bijna als cadeautjes, een aanwijzing waar nog pijn zit, waar nog iets uitgepraat moet worden of losgelaten.